Adaptacja dzieci 3-letnich w przedszkolu
ADAPTACJA DZIECI 3-LETNICH W PRZEDSZKOLU
Adaptacja to przystosowanie do nowego środowiska, do nowych sytuacji, nowych warunków. Dla dziecka 3-letniego takim środowiskiem jest przedszkole, w którym zdobywa ono swoje pierwsze doświadczenia społeczne.
Niezmiernie ważną rzeczą jest, aby doświadczenia te przebiegały
w atmosferze spokoju, zrozumienia i poczucia bezpieczeństwa.
Wyniki badań naukowych wskazują, iż jedną z przyczyn problemów adaptacyjnych dzieci jest brak współpracy między rodziną a przedszkolem.
Przedszkole pojmowane jest jako środowisko edukacyjne, które stymuluje możliwości rozwojowe dziecka, wspomaga jego rozwój indywidualny i tworzy korzystne warunki dla jego wszechstronnego rozwoju. Jednakże przedszkole może spełnić te wszystkie warunki tylko wtedy, gdy współdziała z rodziną. Ta współpraca wymaga więc wzajemnej korelacji i zaangażowania obu stron.
Rozpoczęcie przez dziecko edukacji przedszkolnej to bardzo ważny, znaczący i przełomowy moment w życiu każdego dziecka, ponieważ wiąże się on niejednokrotnie z radykalną zmianą jego trybu życia. W tym okresie dziecko uczy się nowej dla siebie roli – roli przedszkolaka. Dzieci 3-letnie wstępujące do przedszkola różnią się miedzy sobą poziomem zdolności przystosowawczych.
Część dzieci przystosowuje się dość szybko, u innych okres adaptacji trwa długo do warunków przedszkolnych. Najczęściej powyższe problemy mają dzieci, które miały przykre doświadczenia w relacjach z dorosłymi, są lękliwe, nieśmiałe, miały mały kontakt z rówieśnikami lub ich rodzice są nadopiekuńczy. Proces aklimatyzacji zależy również od fazy rozwojowej dziecka oraz stopnia jego indywidualnych zdolności adaptacyjnych.
Wiek przedszkolny to okres osiągania kolejnego stadium dojrzałości fizjologicznej organizmu i rozwoju intelektualnego, budowania podstawowych struktur osobowości, to wiek uczenia się, zdobywania doświadczeń społecznych dziecka, w tym i przystosowujących do życia w grupie.
Przyglądanie się właściwościom rozwojowym dziecka 3letniego
uświadamia nam, jak wiele trudności wynika już tylko z samego procesu rozwojowego, z którym musi ono przecież poradzić sobie podczas adaptacji.
Przebieg procesu adaptacji zależy zawsze od ogólnego poziomu rozwoju psychoruchowego dziecka. Poważne trudności, jakie napotykają dzieci
w procesie adaptacji do nowego środowiska jakim jest przedszkole, wiążą się na ogół z zagrożeniem poczucia bezpieczeństwa. Zagrożeniu temu zwykle towarzyszy lęk, niepokój przed samotnością, brak oparcia w osobach bliskich, przytłaczająca ilość nowych bodźców, niemożność sprostania trudnym sytuacjom. Adaptacja 3-latka w przedszkolu jest więc źródłem wielu stresów zarówno dla dziecka, jak i dla rodziców.
3-latek przychodząc po raz pierwszy do przedszkola, pomimo spotkania tu życzliwych mu osób odczuwa nadal silną więź emocjonalną z mamą i innymi domownikami. Nowa sytuacja staje się więc niezwykle trudna dla dziecka, gdyż po trzyletnim pobycie z mamą przychodzi moment, gdy nagle musi się z nią rozstać. Musi rozstać się z osobą, która była dla niego ostoją bezpieczeństwa, była w każdej potrzebie i na każde zawołanie. Ta nowa sytuacja, nowe warunki, nowe otoczenia budzą w dziecku niepokój, niepewność, a nawet strach. Malucha przeraża płacz innych dzieci, hałas, śmiech, głośne rozmowy.
Potrzebne są mu więc pewne doświadczenia wyniesione podczas pobytu w grupie i czas, aby w pełni zaakceptować nową rzeczywistość i do niej się odpowiednio przystosować.
Opierając się na dorobku fachowej literatury z zakresu adaptacji można stwierdzić, iż dziecko 3-letnie musi zaakceptować i przystosować się do:
- nauczycieli i innych pracowników przedszkola,
- przebywania w dużej grupie dzieci,
- zupełnie nowego trybu życia,
- unormowanego rozkładu dnia,
- wymagań stawianych przez wychowawców w zakresie czynności samoobsługowych i wymagań związanych ze sposobem korzystania z zabawek
i urządzeń będących do dyspozycji dziecka, - innej niż w rodzinie pozycji społecznej.
Co robić, aby dzieci z uśmiechem przychodziły do przedszkola i czuły się tu bezpiecznie? Należy stworzyć dzieciom takie warunki, które uwzględniałyby ich wrażliwość, dobro społeczne oraz potrzeby zarówno przedszkola, jak
i rodziców dziecka.
A oto kilka rad dla rodziców, które pomogą zminimalizować negatywne skutki adaptacji dzieci 3-letnich do przedszkola:
- nie przeciągaj pożegnania w szatni, pomóż dziecku rozebrać się, pocałuj je i wyjdź;
- nie zabieraj dziecka do domu, kiedy płacze przy rozstaniu; jeśli zrobisz to choć raz, będzie wiedziało, że łzami można wszystko wymusić;
- nie obiecuj: jeśli pójdziesz do przedszkola to coś dostaniesz; kiedy będziesz odbierać dziecko możesz dać mu maleńki prezent, ale nie może to być forma przekupywania;
- kontroluj się, co mówisz. Zamiast: już możemy wracać do domu, powiedz: teraz możemy iść do domu. To niby niewielka różnica, a jednak pierwsze zdanie ma negatywny wydźwięk;
- nie wymuszaj na dziecku, żeby zaraz po przyjściu do domu opowiedziało, co wydarzyło się w przedszkolu, to powoduje niepotrzebny stres;
- jeśli dziecko przy pożegnaniu płacze postaraj się, żeby przez kilka dni odprowadzał je do przedszkola tata, rozstania z tatą są mniej bolesne;
- pamiętaj: żegnaj i witaj swoje dziecko zawsze z uśmiechem.
Monika Pawlik